تایمست مجله تکنولوژی
فناوری تشخیص چهره یکی از بیومتریک‌های محبوب و پرکاربرد است که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از زمان شیوع Covid-19 محبوبیت سیستمهای احراز هویت بیومتریک بدون تماس از جمله سیستمهای شناسایی چهره افزایش یافته است. این سیستم‌ها مزایای فراوانی در اختیار کاربران قرار می‌دهند، اما بحث امروز ما راجع به مشکلات و معایب دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره است. در ادامه با مشکلات رایج در این حوزه آشنا شده و راهکارهای رفع مشکل را نیز بررسی می‌کنیم.
تطبیق نادرست الگوها
گاهی پیش می‌آید که با وجود معرفی الگوی چهره در دستگاه حضور و غیاب، سیستم نمی‌تواند آن چهره را شناسایی کند. در بعضی موارد هم سیستم الگوهای شبیه به هم را به اشتباه به جای هم شناسایی می‌کند. به طور مثال چهره کاربر با شماره شناسایی 1200 به اشتباه با شماره 2000 شناسایی و ثبت می‌شود. عدم شناسایی کاربران تعریف شده (FRR) و یا شناسایی اشتباه کاربران (FAR) یکی از مشکلات در سیستمهای بیومتریک از جمله فناوری تشخیص چهره است. میزان اشتباه دستگاه در این دو مورد بستگی به الگوریتم و نحوه عملکرد آن سیستم دارد. در تشخصی چهره دو بعدی نقاط کمتری از صورت اسکن می‌شود و به همین علت گاهی سیستم نمی‌تواند تمایز بین دو الگو را تشخیص دهد و در شناسایی افراد دچار اشتباه می‌شود. در سیستمهای جدید که از الگوریتم‌های پیشرفته استفاده می‌کنند. این مشکلات کمتر است. به طور کلی هرچه نرخ FRR (عدم شناسایی کاربر مجاز) و FAR (شناسایی کاربر غیر مجاز یا شناسایی اشتباه کاربر) در دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره کمتر باشد، دقت شناسایی بالاتر خواهد رفت و مشکلات کمتر خواهد بود.
یکی از مشکلات شایع دستگاه های حضور و غیاب تشخیص چهره در پذیرش (شناسایی) اشتباه کاربران در مورد افراد دو قلو مشاهده می‌شود. چهره افراد دو قلو به حدی شبیه به هم هستند که برخی از سیستم‌ها در تفکیک و تمایز آنها با مشکل مواجه می‌شوند. این مشکل به خصوص در دستگاه های قدیمی مانند تشخیص دو بعدی چهره بیشتر اتفاق می‌افتد. توانایی سیستمهای جدید در تفکیک الگوهای شبیه به هم بیشتر است و مشکلات کمتری در تفکیک و شناسایی الگوهای مشابه دارند.
فریب یا دور زدن دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره
این نقص مربوط به مشکل تطبیق نادرست الگوها در دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره است که در بخش قبلی توضیح دادیم. نقص سیستمهای قدیمی تشخیص چهره و عدم توانایی آنها در شناسایی چهره زنده، موجب شد تا افراد فرصت طلب با داشتن تصویر (عکس) یا فیلم از چهره و یا ساختن ماسک صورت، بتوانند به راحتی دستگاه تشخیص چهره را فریب دهند. فناوری‌های قدیمی عکس، فیلم یا حتی ماسک را به عنوان چهره واقعی شناسایی می‌کنند. اما در سیستمهای تشخیص چهره جدید، تا حدودی این نقص رفع شده است. Anti-Spoofing یک فناوری ضد تقلب در شناسایی چهره است که با اسکن بافت زنده پوست صورت، به راحتی آن را از نمونه‌های تقلبی تشخیص می‌دهد.
تأثیر ارتفاع نامناسب بر عدم شناسایی چهره
دوربین‌های تعبیه شده در سیستمهای ثبت تردد، زاویه دید مشخصی دارند. اگر چهره شما در محدوده دید دستگاه حضور و غیاب قرار نگیرد، شناسایی نخواهد شد. به اصطلاح چهره شما باید داخل کادر مشخص شده بر روی نمایشگر دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره قرار بگیرد.
یکی از مشکلات دستگاه های حضور و غیاب تشخیص چهره، نصب آن در ارتفاع نامناسب از کف است. اگر سیستم شما در ارتفاع نامناسبی از کف زمین مستقر شود، در شناسایی و ثبت تردد کارکنان با مشکل مواجه خواهید شد. یک قاعده کلی برای قرار گیری دستگاه ثبت تردد چهره، نصب در ارتفاع 1.5 الی 1.7 متری از کف زمین است. این ارتفاع با توجه به میانگین قدی کاربران می‌تواند کمی بالاتر یا کمی پائین‌‌تر باشد. فرقی نمی‌کند که دستگاه را بر روی دیوار نصب می‌کنید و یا بر روی استند و گیت. در هر صورت باید ارتفاع مناسبی را در نظر بگیرید.
البته گاهی مشکل عدم شناسایی چهره، ناشی از قرارگیری اشتباه کاربران در جلوی دوربین دستگاه است. برخی از کارکنان در فاصله نامناسب (بسیار دور یا خیلی نزدیک) و یا در زاویه نامناسب نسبت به دوربین دستگاه تشخیص چهره قرار می‌گیرند و احراز هویت آنها توسط دستگاه با مشکل مواجه می‌شود.
بهترین فاصله برای شناسایی چهره، بین 25 الی 50 سانتی‌متر است. کادر موجود در نمایشگر دستگاه حضور و غیاب در زمان فعال شدن دوربین تشخیص چهره، بهترین راهنما برای شما است. تصویر چهره شما باید در این کادر قرار بگیرید تا شناسایی شوید.
الگوریتم‌های جدید تشخیص چهره که از فناوری یادگیری عمیق و شناسایی با نور مرئی استفاده می‌کنند این نقیصه را تا حدود حل کرده‌اند. سیستمهای جدید، چهره افراد را تا فاصله 3 متری و در حال حرکت و در زوایای گوناگون (تا 30درجه) به راحتی تشخیص می‌دهند و نیازی نیست کاربران برای ثبت تردد در فاصله نزدیک و به صورت ثابت در برابر دستگاه بایستند.
تأثیر شدت نور محیط
شدت نور محیط تأثیر بسیاری در عملکرد دوربین‌های تشخیص چهره دارد. معمولاً روشنایی زیاد و یا تاریکی محیط ( فضای پرنور یا کم نور) عملکرد سیستم تشخیص چهره را مختل می‌کند. اگر دستگاه حضور و غیاب شما در مکانی نصب شود که نور خورشید به صورت مستقیم بر دوربین تشخیص چهره آن بتابد، آن سیستم نمی‌تواند عملکرد مناسبی در شناسایی و ثبت تردد داشته باشد. در محیط‌های داخلی نیز اگر نورهای محیطی (مانند لامپ‌ها) از فاصله نزدیک و با شدت زیاد بر دوربین بتابد، سیستم نمی‌تواند به راحتی چهره‌ها را شناسایی کند. از این رو توصیه می‌شود از نصب دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره در فضای باز و در معرض تابش نور خورشید خودداری شود. در ضمن نقاط نزدیک پنجره یا نزدیک تابش مستقیم نور لامپ‌ها در محیط‌های سربسته نیز مکان مناسبی برای نصب دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره نیستند.
دستگاه‌های تشخیص چهره جدید ، عملکرد نسبتاً قابل قبولی در برابر شدت نور زیاد و یا تاریکی محیط دارند و تا حدودی توانسته‌اند این نقیصه را مرتفع کنند. اما در هر صورت توصیه می‌شود دستگاه خود را در یک شرایط نوری نرمال مستقر کنید.
نقض حریم خصوصی افراد
دوربین‌های مداربسته و تشخیص چهره، سراسر اماکن و معابر عمومی را احاطه کرده‌اند. در حال حاضر فناوری تشخیص چهره به صورت جدی جهت شناسایی مجرمان و متهمان و همچنین ردیابی برخی از افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند. شهروندان عادی نیز در معرض دید این دوربین‌ها قرار دارند و تصاویر آنها هم به صورت ناخودآگاه ضبط و ذخیره می‌شود.
حتی سیستمهای فروشگاهی و تراکنش مالی مبتنی بر چهره می‌توانند تصویر و اطلاعات هویتی و مالی شما را ثبت و ضبط کنند و امکان سوء استفاده از آن وجود دارد.
اما ثبت تردد از طریق مشخصات صورت در سیستمهای حضور و غیاب، حریم خصوصی کاربران را نقض نمی‌کند و اطلاعات مهمی جهت سوء استفاده دیگران از این روش وجود ندارد.
کلام آخر
در حال حاضر دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره، یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین راهکارهای احراز هویت و ثبت تردد به شمار می‌رود. به خصوص دستگاه های تشخیص چهره جدید امکانات بسیاری در اختیار شما قرار می‌دهند. مشکلات الگوریتم‌های قدیمی شناسایی چهره در سیستمهای جدید رفع شده است. اما در هر صورت هیچ سیستمی نمی‌تواند به صورت صد در صد بدون عیب و نقص باشد.
اگر می‌خواهید از دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره خود حداکثر بهره را ببرید و کمتر دچار مشکل شوید این نکات را رعایت نمائید :
- نصب در ارتفاع مناسب
- عدم قرارگیری دستگاه در معرض تابش مستقیم نور
- تأمین نور مناسب محیط و عدم نصب دستگاه در تاریکی
- معرفی صحیح چهره کاربران بر روی دستگاه و آموزش ثبت تردد صحیح به آنها
