جمر چیست، چه کاربردی دارد و انواع آن کدامند؟

جمر (Jammer)، یا مختل‌کننده‌ی سیگنال، دستگاهی ارتباطی است که به منظور ایجاد پارازیت یا تداخل الکترومغناطیسی ناخواسته در سیگنال‌های رادیویی، مخابراتی، تلویزیونی، اینترنتی و سایر ارتباطات بی‌سیم طراحی شده است. این دستگاه می‌تواند ثابت یا متحرک باشد و در اصطلاح فنی، به آن مسدودکننده سیگنال نیز می‌گویند.

دستگاه جمر چیست ؟

جمر یا مختل کننده سیگنال و فرکانس رادیویی دستگاهی است که برای ایجاد پارازیت در سیگنال‌های الکترومغناطیسی به کار می‌رود. این دستگاه موجب ایجاد اختلال و قطع ارتباط مخابراتی تجهیزاتی مانند ردیاب GPS و موبایل می‌شود. با استفاده از این دستگاه می‌توان تمام خطوط تلفن و اینترنت گوشی های تلفن همراه را مختل یا قطع کرد و از استفاده از آنها در جلسات آزمون کنکور جلوگیری کرد.

به دستگاه جمر، مختلف کننده سیگنال و مسدود کننده امواج موبایل نیز می‌گویند.

مسدودکننده آنتن موبایل یا جمر در مدلها و قیمت های متنوعی ارائه می‌شوند که می‌توانند امواج موبایل را تا شعاع های مختلف قطع و مسدود سازند . با بالا  رفتن قیمت دستگاه جمر ، میزان پوشش دهی در مسدود کردن انتن دهی موبایل بالاتر خواهد رفت.

دستگاه جمر موبایل قابل حمل، محدوده ای تا 15 الی 20 متر مربع را تحت پوشش قرار می‌دهد. بنابراین می‌تواند یک راهکار عالی برای اتاق کنفرانس و جلسات، مدارس و دانشگاه‌ها، آزمونهای مهم، کنکور، خانه، موزه، کتابخانه، مساجد، مراکز نظامی و امنیتی و … باشد.

نکته بسیار مهم : دستگاه‌های جمر یا مسدود کننده امواج موبایل از نوع معمولی تنها در محیط سربسته کار کرده و در فضاهای بیرونی کارایی ندارد. برای مسدود کردن امواج موبایل در فضای باز باید از جمرهای پرتوان استفاده کرده که غالباً کاربرد نظامی دارند و قیمت آنها بسیار بالاتر است .

• اگر افراد زیادی بیش از حد با شما تماس می‌گیرند و یا تلفنهای بی هدف زیادی دارید و یا وقتی داخل جلسه هستید و می‌خواهید گوشی خود را خاموش کنید، اما تمایل ندارید که گوشی تلفن همراه شما به صدا درآید، در اینصورت دستگاه جمر انتخاب مناسبی برای شما خواهد بود.

• دستگاه جمر یک انتخاب مناسب برای کور کردن سیگنال موبایل برای تمام شبکه‌های 2g، 3g و 4g در محیط کار یا سایر اماکن است.

• این دستگاه می‌تواند ارسال یا دریفات پیامک را نیز مسدود سازد.

• دستگاه های جمر در مدلهای 3-4-5 کاناله و بیشتر تولید می‌شوند.

• قیمت این تجهیزات بستگی به فضای قابل پوشش دارد. توجه کنید که میزان پوشش دهی مسدود کننده های موبایل در نقاط مختلف یکسان نیست و بستگی به میزان قدرت امواج موبایل در آن نقطه و فاصله تا دکل مخابرات دارد.

جمر چگونه کار می‌کند ؟

سازوکار اثر جمر به این صورت است که:

• با تولید نویز سفید در طیف وسیعی از فرکانس‌ها، امواج رادیویی مورد استفاده در سیستم‌های ارتباطی را خنثی می‌کند.
• جمر با شناسایی سیگنال هدف (مثلاً سیگنال موبایل یا GPS)، یک سیگنال قوی‌تر با همان طول موج (فرکانس برابر) تولید می‌کند.
• این سیگنال تداخل‌زا، سیگنال مفید ارسالی را از بین برده و مانع از انتقال نمونه‌های باینری 32 بیتی حامل اطلاعات می‌شود.
• در نتیجه، در محدوده‌ای که توسط جمر انتخاب شده است، هیچ داده‌ای انتقال داده نمی‌شود و ارتباط قطع می‌گردد.

انواع جمر یا مسدود کننده سیگنال

جمرها دستگاه‌هایی هستند که برای اختلال در سیگنال‌های ارتباطی طراحی شده‌ و با پیشرفت فناوری و گسترش ارتباطات بی‌سیم، به ابزارهایی قدرتمند و گاه بحث‌برانگیز تبدیل شده‌اند. این دستگاه‌ها قابلیت‌ها و کاربردهای گسترده‌ای (از حفاظت حریم شخصی گرفته تا عملیات‌های امنیتی حساس) دارند. در ادامه، به بررسی انواع جمرها، عملکرد و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم:

۱. جمر موبایل (Cell Phone Jammer)

جمر موبایل دستگاهی است که برای اختلال در سیگنال‌های شبکه‌های تلفن همراه طراحی شده و با هدف جلوگیری از برقراری تماس، ارسال پیام، و دسترسی به اینترنت موبایل استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها فرکانس‌های GSM، CDMA، 3G، 4G و 5G را هدف قرار می‌دهند و معمولاً در محیط‌هایی مانند زندان‌ها، جلسات حساس، سالن‌های امتحان و کنفرانس‌ها برای جلوگیری از حواس‌پرتی یا انتقال اطلاعات غیرمجاز به کار می‌روند.

توجه داشته باشید که استفاده از جمر موبایل در بسیاری از کشورها غیرقانونی است، زیرا می‌تواند خدمات ضروری مانند تماس‌های اضطراری را مختل کرده و ایمنی عمومی را به خطر بیندازد.

۲. جمر وای‌فای (Wi-Fi Jammer)

این دستگاه برای اختلال در سیگنال‌های شبکه‌های بی‌سیم طراحی شده و فرکانس‌های رایج 2.4 گیگاهرتز و 5 گیگاهرتز را هدف قرار می‌دهد. این مدل‌ها برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اینترنت، قطع اتصال دستگاه‌های مشکوک و ایجاد فضایی ایمن در محیط‌های حساس مانند ادارات، کتابخانه‌ها، یا مکان‌های عمومی استفاده می‌شوند.

علاوه بر این، جمر وای‌فای می‌تواند در تست‌های امنیتی برای شبیه‌سازی قطعی شبکه و شناسایی آسیب‌پذیری‌ها کاربرد داشته باشد. با این حال، استفاده از آن در بسیاری از کشورها نیازمند مجوز است، زیرا ممکن است بر کاربران قانونی و خدمات ضروری تأثیر منفی بگذارد.

۳. جمر GPS

جمر GPS  سیگنال‌های سیستم موقعیت‌یابی جهانی (GPS) را مختل کرده و مانع از تعیین دقیق موقعیت مکانی (Location) توسط دستگاه‌های GPS می‌شود. این دستگاه برای حفاظت از حریم شخصی در برابر ردیابی ناخواسته، مقابله با پهپادها در مناطق حساس و جلوگیری از سوءاستفاده از فناوری GPS در موارد غیرمجاز به کار می‌رود. جمرهای GPS در حوزه‌های نظامی نیز برای مختل کردن سیستم‌های ناوبری دشمن کاربرد دارند.

استفاده از این دستگاه‌ها در بسیاری از کشورها غیرقانونی است، زیرا می‌تواند بر عملکرد سیستم‌های ضروری مانند ناوبری هوایی و امدادرسانی اضطراری تأثیرات جدی بگذارد.

۴. جمر بلوتوث (Bluetooth Jammer)

این مدل برای اختلال در ارتباطات بلوتوث طراحی شده و سیگنال‌های بی‌سیم این فناوری را مسدود می‌کند. بنابراین از این دستگاه‌ها معمولاً برای جلوگیری از جفت‌سازی غیرمجاز دستگاه‌ها، حفاظت از داده‌های شخصی و جلوگیری از دسترسی به دستگاه‌های بلوتوث در محیط‌های حساس به کار می‌روند. جمرهای بلوتوث در مکان‌هایی مانند ادارات، سالن‌های کنفرانس و مناطقی که نیاز به حفظ امنیت و حریم خصوصی دارند، مفید  و کاربردی هستند.

استفاده جمر بلوتوث می‌تواند بر کارکرد دستگاه‌های بلوتوث قانونی نیز تأثیر بگذارد و  از این رو استفاده از آن در برخی کشورها نیازمند مجوز قانونی است.

۵. جمر نظامی

از جمر نظامی برای اختلال در ارتباطات رادیویی دشمن و مسدود کردن سیگنال‌های ارتباطی دشمن در عملیات‌های نظامی استفاده می‌شود. جمرهای نظامی به‌طور خاص برای ایجاد اختلال در سیستم‌های راداری، ارتباطات بی‌سیم، سیستم‌های موقعیت‌یابی GPS و حتی پهپادها به کار می‌روند، تا از هماهنگی و انتقال اطلاعات دشمن جلوگیری کنند.

جمرهای نظامی معمولاً در میدان‌های جنگ، پایگاه‌های نظامی و مناطق حساس برای حفاظت از نیروهای خودی و جلوگیری از حملات ناگهانی یا شناسایی موقعیت استفاده می‌شوند. استفاده از این جمرها به‌طور معمول در قالب استراتژی‌های جنگی و برای حفظ برتری اطلاعاتی و موقعیتی در برابر دشمن انجام می‌شود.

۶. جمرهای چندمنظوره (Multifunction Jammers)

جمرهای چندمنظوره دستگاه‌هایی هستند که توانایی مسدودسازی چندین نوع سیگنال ارتباطی را به‌طور همزمان دارند. این دستگاه‌ها می‌توانند فرکانس‌های مختلف مانند سیگنال‌های تلفن همراه، وای‌فای، GPS و بلوتوث را هدف قرار دهند و در نتیجه برای تأمین امنیت در مناطق حساس و جلوگیری از هرگونه ارتباط غیرمجاز کاربرد دارند. این مدل‌ها در محیط‌های پرخطر یا در عملیات‌های نظامی و امنیتی مفید و کاربردی هستند، زیرا می‌توانند تمام انواع ارتباطات بی‌سیم را در یک محدوده مشخص مختل کنند. این دستگاه‌ها معمولاً برای محافظت از اطلاعات حساس، جلوگیری از حملات سایبری و اختلال در ردیابی یا کنترل از راه دور به کار می‌روند.

استفاده از این دستگاه‌ها باید با دقت و مطابق با قوانین کشورها انجام شود، زیرا می‌تواند بر خدمات قانونی و ضروری تأثیر منفی بگذارد.

دسته بندی انواع دستگاه‌ جمر: نظامی، تجاری و تخصصی

دستگاه‌های جمر را می‌توان از منظرهای مختلفی همچون نوع کاربرد، قدرت عملکرد و نوع سیگنال هدف دسته‌بندی کرد. در ادامه، مهم‌ترین دسته‌بندی‌ها به تفصیل توضیح داده می‌شود:

1. دسته‌بندی بر اساس کاربرد

الف) جمرهای نظامی

این نوع جمرها به‌ طور ویژه برای عملیات نظامی طراحی شده‌اند و نقش کلیدی در اختلال ارتباطات و تجهیزات دشمن ایفا می‌کنند. انواع رایج آن عبارت‌اند از:

• جمرهای بی‌سیم دستی
• جمرهای قابل‌حمل برای ایجاد اختلال در امواج مخابراتی و تلفن همراه
• جمرهای ثابت برای پوشش مناطق وسیع
• جمرهای راداری جهت اختلال در عملکرد رادارهای دشمن
• جمرهای پدافندی برای مقابله با موشک‌ها و تهدیدات هوایی

ب) جمرهای تجاری

این دستگاه‌ها با قدرت کمتر نسبت به نوع نظامی، برای کاربردهای غیرنظامی طراحی شده‌اند. عملکرد آن‌ها معمولاً به اختلال در سیگنال تلفن همراه، GPS یا دیگر امواج ماهواره‌ای محدود می‌شود. از این جمرها اغلب در مکان‌هایی  مانند کتابخانه‌ها، مدارس، رستوران‌ها و مکان‌های آموزشی یا مذهبی استفاده می‌شود تا از مزاحمت ناشی از تماس‌های تلفنی یا اتصال بی‌مورد جلوگیری شود.

2. دسته‌بندی بر اساس قدرت عملکرد و قابلیت حمل

الف) جمرهای ثابت

• از قدرت بالا و ابعاد بزرگ برخوردارند.
• برای ایجاد پوشش گسترده به آنتن‌های بلندتر نیاز دارند.
• معمولاً گران‌تر هستند و تا شعاع حدود 2 کیلومتر قادر به ایجاد اختلال هستند.

ب) جمرهای قابل‌حمل (دستی)

• اندازه‌ای تقریباً مشابه تلفن همراه دارند.
• برد محدودی دارند و اغلب تا فاصله 30 متر مؤثرند.
• نمونه‌های مورد استفاده توسط سارقان، اغلب در فاصله کمتر از 5 متر مؤثرتر عمل می‌کنند.

3. دسته‌بندی بر اساس نوع سیگنال هدف

الف) جمر تلفن همراه

• کاربرد: اختلال در شبکه‌های موبایلی 2G، 3G، 4G و 5G
• موارد استفاده: زندان‌ها، مراکز امنیتی، اتاق‌های جلسات، مکان‌های مذهبی
• مزایا: جلوگیری از شنود و تماس‌های ناخواسته
• معایب: اختلال در تماس‌های اضطراری، غیرقانونی بودن استفاده در اکثر کشورها

ب) جمر GPS

• کاربرد: جلوگیری از موقعیت‌یابی و ردیابی از طریق ماهواره

• ویژه‌گی‌ها: با تولید نویز شدید، سیگنال ضعیف GPS را قطع می‌کند. اغلب توسط سارقان برای جلوگیری از عملکرد ردیاب خودرو استفاده می‌شود.

• برد: حدود 4 تا 7 متر، معمولاً به پورت فندکی خودرو متصل می‌شود.
• مزایا: در عملیات نظامی برای حفظ محرمانگی مفید است.
• معایب: کاربرد غیرقانونی، مانع عملیات امدادگران و پلیس می‌شود.

ج) جمر Wi-Fi و بلوتوث

• کاربرد: قطع سیگنال‌های بی‌سیم در باندهای 2.4GHz و 5GHz
• موارد استفاده: جلوگیری از اتصال غیرمجاز به شبکه در مراکز حساس یا آموزشی
• مزایا: افزایش امنیت شبکه، کاهش نفوذ سایبری
• معایب: آسیب به عملکرد سیستم‌های هوشمند داخلی، غیرقانونی بودن در اغلب کشورها

د) جمر راداری

• کاربرد: در عملیات نظامی برای جلوگیری از شناسایی هوایی و زمینی
• مزایا: ارتقاء امنیت وسایل نقلیه نظامی
• معایب: محدودیت‌های شدید قانونی، تهدید جدی برای سیستم‌های کنترل ترافیک هوایی

هـ) جمر پهپاد (Drone Jammer)

• کاربرد: مختل کردن سیگنال کنترل پهپادها در فرودگاه‌ها، مراکز امنیتی و مناطق حساس
• مزایا: جلوگیری از نفوذ پهپادهای جاسوسی، وادار کردن آن‌ها به فرود یا خروج از محدوده
• معایب: تأثیرگذاری بر دیگر تجهیزات بی‌سیم اطراف، محدودیت قانونی برای خرید و استفاده عمومی

ویژگی‌های جمر

جمرها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته طراحی و ساخته شده‌اند و از قابلیت‌های کلیدی متعددی برخوردارند:

• عملکرد قوی و تنظیم دقیق فرکانس: این دستگاه‌ها توانایی تولید سیگنال‌های تداخل‌زا با قدرت بالا را داشتهو می‌توانند ارتباطات مخابراتی را به‌طور مؤثر مختل کنند. قابلیت تنظیم دقیق فرکانس به کاربران این امکان را می‌دهد که تداخل را دقیقاً بر روی فرکانس هدف متمرکز کنند و در نتیجه، اثرات جانبی بر سایر تجهیزات کاهش یابد.

• قابلیت حمل و نصب آسان: بسیاری از مدل‌های جمر به گونه‌ای طراحی شده‌اند که سبک، قابل حمل و مناسب برای استفاده در موقعیت‌های اضطراری یا پوشش سریع مناطق مختلف هستند. مدل‌های ثابت این دستگاه‌ها نیز به سرعت قابل نصب و راه‌اندازی بوده و نیازمند تنظیمات پیچیده‌ای نمی‌باشند.

• ایمنی و اطمینان در عملکرد: جمرها مجهز به سیستم‌های حفاظتی هستند که از آسیب به دستگاه‌های حساس اطراف جلوگیری می‌کنند. در شرایط بحرانی، این دستگاه‌ها باید به‌ طور مداوم و بدون وقفه عمل کنند تا ارتباطات ناخواسته را قطع کرده و امنیت محیط را حفظ نمایند.

نکات کلیدی در استفاده از جمرها

در انتخاب و استفاده از انواع جمر به نکات زیر توجه داشته باشید:

• قوانین و مقررات: در بسیاری از کشورها، استفاده از جمرها بدون مجوز دولتی غیرقانونی است و می‌تواند موجب جرائم سنگین شود.
• پیامدهای اجتماعی: اختلال در خدمات ارتباطی می‌تواند پیامدهای جدی برای عموم مردم، به‌ویژه در مواقع اضطراری، به همراه داشته باشد.
• استفاده مسئولانه: جمرها باید تنها در شرایطی استفاده شوند که کاملاً ضروری بوده و استفاده از آن‌ها منطبق بر قوانین و اصول اخلاقی باشد.

خطرات و پیامدهای استفاده از دستگاه جمر و وضعیت قانونی آن

استفاده از دستگاه‌های جمر (مسدودکننده سیگنال) در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، غیرقانونی است. طبق مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به‌ کارگیری هرگونه جمر بدون اخذ مجوز رسمی ممنوع است. خرید، فروش و بهره‌برداری از این دستگاه‌ها با هر هدفی، جرم تلقی شده و با خاطیان برخورد شدید قانونی صورت می‌گیرد. تنها نهادهای نظامی و برخی سازمان‌های امنیتی دولتی مجاز به استفاده از جمر هستند.

مهم‌ترین خطرات و آسیب‌های استفاده از جمر

• کاهش امنیت عمومی: استفاده از جمرهای GPS باعث می‌شود خودروها در برابر سرقت، قابل ردیابی نباشند که امنیت فردی و اجتماعی را به‌شدت به خطر می‌اندازد.

• تخلفات اداری و عواقب شغلی: رانندگانی که با هدف فرار از نظارت، از جمر استفاده می‌کنند، ممکن است با اخراج یا اقدامات انضباطی شدید مواجه شوند.

• تهدید برای ایمنی خودرو و سرنشینان: این دستگاه‌ها اغلب ناایمن، غیرقانونی و در برخی موارد حاوی نرم‌افزارهای مخرب هستند که می‌توانند موجب سوء‌استفاده یا آسیب به سیستم‌های داخلی شوند.

• ایجاد اختلال در ارتباطات حیاتی: جمرها می‌توانند ارتباطات ضروری نظیر تماس‌های اضطراری، سیستم‌های موقعیت‌یابی و شبکه‌های بی‌سیم را مختل کنند. این اختلال در شرایط اضطراری، مانند تماس با اورژانس یا پلیس، می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.

• تأثیر بر عملکرد تجهیزات حساس: استفاده از جمر در محیط‌هایی مثل بیمارستان‌ها، مراکز کنترل ترافیک و شبکه‌های بانکی ممکن است باعث اختلال یا قطع کامل عملکرد این سامانه‌ها شود.

• تهدید علیه امنیت اطلاعات سازمانی: مجرمان سایبری ممکن است از جمر برای ایجاد وقفه در سیستم‌های امنیتی و نفوذ به شبکه‌های داخلی شرکت‌ها استفاده کنند.

• عواقب قانونی شدید: افراد متخلف ممکن است با جریمه‌های سنگین، پیگرد قضایی و حتی زندان روبرو شوند.

• آسیب‌های احتمالی به سلامت انسان: این دستگاه‌ها امواج الکترومغناطیسی پرقدرتی منتشر می‌کنند که می‌توانند آثار منفی بر سلامت بدن بگذارند. عوارضی مانند حالت تهوع، پرخاشگری، اختلالات بینایی، نازایی، ضعف در نخاع، مشکلات روانی و اختلال در حواس از جمله پیامدهای گزارش‌شده توسط پزشکان هستند.

پاسخ به ادعاهای نادرست تولیدکنندگان جمر

برخی فروشندگان جمر برای توجیه عرضه غیرقانونی محصولات خود، ادعاهایی مانند حفظ امنیت در شب، محافظت از حریم خصوصی در شرکت، امنیت بیشتر در سفرهای خارجی یا تقویت امنیت سایبریرا مطرح می‌کنند. اما واقعیت این است:

• ادعای ردیابی افراد از طریق GPS در ایران بی‌اساس است و در صورت وقوع، بدون مجوز قضایی غیرقانونی محسوب می‌شود.

• نقض حریم خصوصی دیجیتال توسط کارفرما نیز جرم است و می‌توان از طریق مراجع قضایی پیگیری کرد؛ بنابراین استفاده از جمر برای جلوگیری از نظارت‌های داخلی، راهکار مناسبی نیست.

• استفاده از جمر در شرکت‌ها موجب اختلال در سیگنال سایر کارکنان نیز می‌شود و ممکن است به اخراج یا تعقیب قانونی منجر شود.

• در کشورهای خارجی، استفاده از جمر می‌تواند خطرناک باشد؛ چراکه مانع مکان‌یابی در مواقع اضطراری شده و حتی ممکن است به سوءظن جاسوسی منجر شود.

• افزایش امنیت سایبری نیازمند راهکارهای تخصصی و قانونی است که از سوی نهادهای مسئول ارائه می‌شود؛ استفاده از جمر نه‌ تنها امنیت ایجاد نمی‌کند، بلکه ریسک‌های جدی را به‌همراه دارد.

سوالات متداول

در این بخش به سوالات متداول درباره دستگاه جمر و کاربرد آن برای مسدود سازی امواج موبایل پاسخ داده شده است.