تایمست مجله تکنولوژی
فرودگاه از جمله اماکنی است که حفظ امنیت و سلامت مسافران آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و کوچکترین سهل انگاری می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را به بار آورد. از این رو از دقیقترین و جدیدترین تجهیزات بازرسی در آنجا استفاده می‌شود. از جمله این تجهیزات می‌توان به دستگاه‌های بازرسی بدنی و دستگاه ایکس ری فرودگاه اشاره کرد.
استفاده از دستگاه بازرسی فرودگاه، امنیت بیشتری برای حمل و نقل و مسافرت هوایی فراهم می‌کند و به میزان قابل توجهی از وقوع عملیات تروریستی و خرابکارانه پیشگیری می‌کند. فرودگاههای کشورمان مانند فرودگاه امام خمینی نیز از پیشرفته‌ترین انواع اسکنر فرودگاهی استفاده می‌کنند.
ایکس ری فرودگاه چیست و چه کاربردی دارد ؟
دستگاه ایکس ری فرودگاه از فناوری تابش برای شناسایی انواع مواد غیر مجاز و جلوگیری از ورود آنها به داخل هواپیما یا قاچاق کالا استفاده می‌شود و با نامهای ایکس ری فرودگاه، دستگاه اسکنر فرودگاه و دستگاه بازرسی فرودگاه نیز شناخته می‌شود. اسکنر ایکس ری شامل دو گروه است :
- دستگاه ایکس ری جهت اسکن چمدان
- دستگاه اسکن بدن
اسکن چمدان در فرودگاه
وقتی صحبت دستگاه ایکس ری فرودگاه یا دستگاه اسکنر فرودگاه می‌شود، بیشتر به اسکن چمدان و بار مسافرین اشاره دارد که در تمامی فرودگاه‌ها کاربرد دارد. مسافرین قبل از سوار شدن به هواپیما، از بخش بازرسی فرودگاه عبور کنند. یکی از کارهایی که در بخش بازرسی صورت می‌گیرد، اسکن چمدان توسط دستگاه ایکس ری است. افراد چمدان و بار را روی ریل دستگاه اسکنر فرودگاه قرار می‌دهند و غلطک ریل این اجسام را به داخل تونل تصویر برداری می‌برد. در آنجا با تابش اشعه X به چمدان تصویری سیاه و سفید یا رنگی از آن بر روی نمایشگر کنار دستگاه به نمایش گذاشته می‌شود.
مأمور یا اپراتوری که کنار نمایشگر نشسته است، به دقت این تصویر را بازرسی می‌کند و اگر مورد مشکوکی مشاهده کرد، چمدان یا بسته مورد نظر برای بررسی بیشتر به کنار فراخوانده می‌شود. دستگاه x ray فرودگاه با نام دستگاه اسکنر فرودگاه یا دستگاه اشعه ایکس نیز شناخته می‌شود.
این تجهیزات بر اساس سایز دهانه ورودی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. از جمله می‌توان به ابعاد زیر اشاره کرد :
- ایکس ری سایز 30 * 50
- ایکس ری سایز 40 * 60
- ایکس ری سایز 55 * 75
- ایکس ری سایز 85 * 85
در حال حاضر از دستگاه ایکس ری چمدانی در فرودگاههای کشور از جمله فرودگاه امام خمینی و مهرآباد استفاده می‌شود.
دستگاه اسکن بدن در فرودگاه
علاوه بر اسکن چمدان در فروگاه، خود مسافرین نیز باید مورد بازرسی قرار گیرند تا اشیاء ممنوعه مانند مواد مخدر، اسلحه، چاقو، بمب و … را بهمراه خود به داخل هواپیما نبرند. اسکن بدن به دو صورت انجام می‌شود :
دستگاه های ایکس ری انسانی – دستگاه های بازرسی بدنی فلزیاب
در حال حاضر برای اسکن بدن در بیشتر فرودگاه ها از جمله فرودگاههای کشور ما، از فلزیاب‌ها مانند گیت بازرسی بدنی و راکت بازرسی بدنی استفاده می‌شود و دستگاه ایکس ری انسانی به دلیل (حفظ حریم خصوصی افراد و امکان مضر بودن آن) کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فلزیاب ها با استفاده از امواج مغناطیسی هر نوع فلزی را که در محدوده نزدیک آنها قرار بگیرید، شناسایی کرده و به صورت صوتی (بوق) یا ویبره آلارم می‌دهند. بنابراین به راحتی انواع اسلحه، چاقو، بمت، انواع فلزات نوک تیز، تجهیزات الکترونیکی و … توسط این ابزار شناسایی شده و در صورت لزوم از ورود آنها به داخل هواپیما جلوگیری می‌شود.
از دستگاه ایکس ری بدنی در موارد خاص در بعضی از فرودگاههای بین‌المللی خارجی استفاده می‌شود و استفاده از آن چندان عمومیت ندارد. در این اسکنرها، شخص وارد یک کابین شده و دستهای خود را بالا می‌گیرد، سپس پرتوهای ایکس بر بدن وی تابیده شده و تصویری از بدن بر روی مانیتور نشان داده می‌شود.
اگر مورد مشکوکی زیر لباس و حتی داخل بدن (بعضی از افراد مواد مخدر را بلعیده و با خود از طریق حمل و نقل هوایی به نقاط دیگر انتقال می‌دهند.) شناسایی شده و اقدامات مقتضی در برابر آن صورت می‌گیرد.
سوالات متداول
آیا امکان دور زدن دستگاه ایکس ری فرودگاه وجود دارد ؟
دستگاه ایکس ری فرودگاه از جدیدترین و قوی‌ترین فناوری‌های روز استفاده می‌کند و امکان دور زدن آن تقریباً در حد صفر است.
دستگاه ایکس ری چه چیزی را نشان می دهد و چه چیزی را نشان نمی دهد؟
این تجهیزات از فناوری پیشرفته برای شناسایی و تشخیص مواد استفاده می‌شود و می‌تواند انواع اجسام و اشیاء را تشخیص دهد. در واقع اسکنرهای فرودگاهی می‌توانند تصاویر دقیقی از محتویات چمدان شما مانند اشیاء فلزی و غیر فلزی و همچنین مواد آلی را نمایش دهند.
آیا دستگاه ایکس ری فرودگاه مواد مخدر و داروها را تشخیص می‌دهد ؟
بله دستگاه های x ray جدید توانایی تشخیص انواع مواد مخدر را دارند. حتی بعضی از دستگاه‌ها مختص شناسایی این مواد هستند.
آیا تشعشعات دستگاه ایکس ری فرودگاه برای انسان یا مواد داخل چمدان مضر است ؟
دز تابشی اسکنرهای فرودگاهی بسیار پائین است و به صورت مقطعی انجام می‌شود. بنابراین هیچ ضرری برای انسان ندارد. این اشعه بر روی محتویات چمدان از جمله مواد غذایی نیز تأثیری نمی‌گذارد.
بر اساس بررسی‌ها، اقلامی که به طور کامل از اسکنر چمدان یا ایکس ری فرودگاه عبور می‌کند، در معرض 0.01 میلی گرم (mGy) یا کمتر تشعشع است. برای مقایسه، دوز متوسط تابش پس زمینه طبیعی حدود 3 میلی گری هر سال به هر قسمت از بدن شما است.
