تایمست مجله تکنولوژی
اشعه مادون قرمز زمانی کابردهای بسیاری در علوم و صنایع مختلف دارد. این تشعشات زمانی که با شدت مناسب استفاده شود، می‌تواند مفید باشد. در کنار مزایا، استفاده از این اشعه می‌تواند مضراتی نیز برای انسان به خصوص بر روی پوست داشته باشد. در ادامه به مزایا و معایب اشعه مادون قرمز می‌پردازیم.
بسته به شدت، مجاورت و مدت زمان قرار گرفتن در معرض این امواج، می‌تواند برای چشم و پوست مضر باشد. چشم ها معمولاً خیلی زودتر از پوست واکنش نشان می‌دهند و حساس‌تر از پوست به تأثیرات تابش IR هستند.
برای تعیین تأثیر تابش مادون قرمز (IR) بر بدن انسان، ابتدا باید بدانیم تابش مادون قرمز چیست.
تابش مادون قرمز چیست؟
اشعه مادون قرمز (INFRARED RADIATION) در سایت wikipedia اینطور تعریف شده است : تابش مادون قرمز نوعی از تابش الکترومغناطیسی است که ناحیه طیفی بین انتهای قرمز نور مرئی و تابش رادیویی مایکروویو را اشغال می کند. به عبارت ساده: نوعی تابش الکترومغناطیسی با طول موج مشخص است:
- کوتاه λ = 0.74-2.5 میکرون؛
- متوسط λ = 2.5-50 میکرون؛
- دور (بلند) λ = 50-2000 میکرون
طول موج به دمای جسم گرم شده بستگی دارد: هرچه دما بالاتر باشد، موج کوتاه‌تر است و بالعکس. بدنی که تا 300 درجه گرم شده است، امواج بلند، تا 600 درجه – متوسط و از 600 درجه به بالا – کوتاه ساطع می‌کند.
اثرات امواج مادون قرمز بر بدن انسان
1- مضرات امواج مادون قرمز کوتاه
امواج مادون قرمز کوتاه چند سانتی‌متر در پوست نفوذ می‌کنند و می‌توانند باعث گرم شدن اندام‌های داخلی شوند. این نوع تابش نه تنها ناراحت‌کننده، بلکه برای سلامتی نیز مضر است. در صورت قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این امواج، فرد احساس گرمازدگی، سردرد، سرگیجه و حتی حالت تهوع می‌کند. علاوه بر این، امواج مادون قرمز کوتاه برای چشم‌ها بسیار خطرناک هستند و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آن‌ها می‌تواند منجر به آب مروارید شود. گرمازدگی نیز یکی دیگر از عوارض این نوع تابش است.
2- اثرات امواج مادون قرمز بلند
امواج مادون قرمز بلند هنگام برخورد با پوست، احساس گرمای دلپذیری ایجاد می‌کنند. این امواج نه تنها بی‌خطر هستند، بلکه همانطور که علم پزشکی نشان می‌دهد، برای سلامتی مفید نیز هستند. تابش مادون قرمز بلند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و تسریع روند بازسازی سلول‌های بدن می‌شود. بخاری‌های سنتی، که از دیرباز به خواص درمانی خود شناخته شده‌اند، نمونه‌ای از منابع تابش مادون قرمز بلند هستند.
3- منابع تابش مادون قرمز
منابع تابش مادون قرمز شامل خورشید، لامپ‌های مادون قرمز، سوناهای مادون قرمز و بخاری‌های مادون قرمز است. ما به ندرت با سوناها و لامپ‌های مادون قرمز مواجه می‌شویم. اما با افزایش تعرفه‌های گرمایشی، بخاری‌های مادون قرمز به دلیل اقتصادی بودنشان محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. در این رابطه، تعداد جستجوهای اینترنتی در مورد مضرات و فواید بخاری‌های مادون قرمز و تأثیر آن‌ها بر سلامت انسان افزایش یافته است.
هنگام انتخاب گرمایش مادون قرمز، ویژگی‌های اتاقی که نیاز به گرمایش دارد را در نظر بگیرید. بخاری‌های موج کوتاه برای استفاده در فضاهای باز، در محیط‌های صنعتی سرد با حجم زیاد مناسب هستند. بخاری‌های مادون قرمز موج بلند برای گرم کردن آپارتمان‌ها، خانه‌های شخصی، ادارات، کافه‌ها، مهدکودک‌ها و مدارس استفاده می‌شوند. اما این گزینه برای گرم کردن انبارها و غرفه‌ها، بالکن‌های بدون عایق، جایی که دیوارهای نازک گرما را حفظ نمی‌کنند، مناسب نیست.
تأثیر اشعه مادون قرمز بر بدن چگونه است؟
تابش این امواج تا حدودی برای پوست مفید است. از گرماي مادون قرمز (infrared) به شکل لامپ های مادون قرمز برای اهداف پزشکی مانند درمان درد، مشکلات گردش خون، مفاصل سفت، التهاب و غیره استفاده می شود. اما تابش بیش از حد می‌تواند باعث گرفتگی عضلات، خستگی ناشی از گرما، گرمازدگی و سوختگی شود.
آیا امواج مادون قرمز برای چشم ضرر دارد؟
پروتئین عدسی چشم به اشعه مادون قرمز بسیار حساس است. بنابراین اگر چشم به مدت طولانی در معرض تابش این اشعه قرار گیرد، ممکن است منجر به آب مروارید شود.
عمق نفوذ اشعه مادون قرمز بین 1.2 تا 3 میکرومتر متغیر است. بنابراین، قرنیه، عدسی و شبکیه چشم به دلیل اثرات حرارتی ناشی از تابش این امواج ممکن است آسیب ببینند. واکنش اجتناب طبیعی، مدت زمان قرار گرفتن در معرض این تابش را معمولاً به کمتر از 0.25 تا 10 ثانیه محدود می‌کند.
آیا اشعه مادون قرمز به پوست آسیب می‌رساند؟
بر اساس تحقیقاتی که انجام شده؛ قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض اشعه مادون قرمز می‌تواند برای پوست مضر بوده و ممکن است موجب گرمازدگی، سرگیجه، سردرد و … شود.
هنگامی که پوست انشان در معرض اشعه مادون قرمز قرار می‌گیرد، آن را به گرما تبدیل می‌کند. در طی این فرایند، دمای پوست می‌تواند به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد. با توجه به اینکه دمای طبیعی بدن حدود ۳۳ درجه سانتی‌گراد است. با افزایش این دما، سلول‌های التهابی پوست تحریک خواهند شد.
با تمام این تفاسیر؛ مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، تأیید می‌کند که امواج inferared مستقیماً باعث سرطان پوست نمی‌شود.
